When it comes to behaviours, often our nervous system is to blame. 

کله چې د چلند خبره راځی، ډیری وختونه زموږ عصبی سیستم مقصر دی. 

For years I’ve specialised as a teacher working with the most difficult and hard to reach children. I loved working with those children and thoroughly enjoyed the challenge of breaking down the barriers and building relationships. Very often sharing my love and knowledge of football would get me out of a tricky spot and build a much needed connection. 

د کلونو لپاره ما د ښوونکی په توګه تخصص درلود چې د ډیرو سختو ماشومانو سره کار کول. ما د هغو کسانو سره کار کولو سره مینه درلوده او د خنډونو د ماتولو او اړیکو جوړولو له ننګونې څخه مې خوند واخیست. ډیری وختونه ، د فوټبال په اړه زما د مینې او پوهې شریکول ما له یو سخت او ستونزمن ځای څخه راوباسی ، او یوه ډیره اړین اړیکه رامنځ ته کوی. 

It seems that I instinctively knew that the magic of teaching hard to reach pupils lay in building safe relationships. I never really understood any of the science behind it, I just knew it worked to bring some joy into the classroom. I’ve always known how important it is to make sure those very pupils in particular felt valued and worthy of my attention. 

داسې ښکاري چې زه په غریزي ډول پوهیدم چې د زده کونکو د لاسرسۍ لپاره د سختو درسونو جادو (ګوډی) د خوندي اړیکو په جوړولو کې دی. زه هیڅکله د دې ترمخه نه پوهیدلیم، زه یوازې پوهیدم چې دا په ټولګي کې د یو څه خوښۍ راوستلو لپاره کار کوي. زه تل پوهیدم چې دا څومره مهم دی چې ډاډ ترلاسه کړم چې هغه زده کونکي په ځانګړي ډول زما د پاملرنې ارزښت او وړ احساس کوي. 

More recently I’ve found myself parenting hard a hard-to-reach child after becoming a parent to two adopted twins. I became a SEND Warrior Mum and began my own journey to discover the science behind the behaviours that children exhibit. 

زه په دې وروستیو کې پوه شوم چې له هغه وخته چې ما دوه غبرګوني ماشومان په خپل اختیار کې واخیستل، دی کار زه په یوه جنګي مور بدله کړم. ما خپل سفر پیل کړ او د ماشومانو د چلند په اره کې مې ژوره مطالعه پیل کړه  کوم چې ماشومانو  څرګندول . 

When I stumbled across The Polyvagal Theory suddenly everything started to make sense – it was like I had found the lost jigsaw piece I had been searching for. I Googled, I read books, and I searched out ever bit of information I could find about Dr Porges’ theory. Among other treasures, I discovered the Polyvagal Podcast, which was a real revelation. 

کله چې زه د پولی ویګل تیوري سره مخ شوم نو ناڅاپه هرڅه معنی پیدا کول پیل کړل – دا داسې وه لکه ما هغه ورک شوی جیګسا ټوټه وموندله چې زه یې په لټه کې وم. ما په ګوګل کې لټون وکړ، کتابونه مې ولوستل، او ما د ډاکټر پورګیس تیوري په اړه هر هغه معلومات وپلټل چې زه یې موندلی شم. د نورو خزانو په مینځ کې، ما د پولی ویګل پوډکاسټ وموند، کوم چې یو ریښتینی انکشاف وه. 

---

 

Who is Dr Stephen Porges and what is the Polyvagal Theory?

ډاکټر سټیفن پورګیس څوک دی او د پولی واګال تیوري څه ده؟ 

Dr Porges is a psychiatrist who researches into how our nervous systems impact on our capacity to manage social engagement. It has been hailed as the missing link to understanding trauma. 

ډاکټر پورګیس یو رواني ډاکټر دی چې څیړنه کوي چې زموږ عصبي سیسټمونه زموږ د ټولنیز ښکیلتیا اداره کولو وړتیا باندې څنګه اغیزه کوي. دا د صدمې د پوهیدو لپاره د ورکې شوې اړیکې په توګه ستایل شوی. 

His concept is a simple one. Our nervous systems have three states which we are constantly moving between. At times, situations or circumstances can mean that we find ourselves stuck in one of the states for a prolonged period of time. Each state links implicitly to feelings and biology and, therefore, our behaviour. The primarily purpose of these states is to keep us safe. 

د هغه مفهوم ساده دی. زموږ عصبي سیسټمونه درې حالتونه لري چې موږ یې په دوامداره توګه په منځ کې حرکت کوو. ځینې وختونه، شرایط کولی شي پدې معنی وي چې موږ ځانونه د اوږدې مودې لپاره په یوه حالت کې بند پاتې یو. هر حالت په ضمني ډول د احساساتو او بیولوژي سره تړاو لري او له همدې امله زموږ چلند. د دې حالتونو اصلي هدف دا دی چې موږ خوندي وساتو. 

The Polyvagal Theory in Action 

د پولی واګال تیوري په عمل کې 

Imagine for a minute that you are watching a documentary on lions. You watch as a stunning lioness silently stalks a herd of grazing antelope. Though they can’t yet see the lioness, the antelope sense danger. They move from their calm and safe state (known as the vagal ventral state) into a state of alertness. Their reaction is primal, and they do this without thinking. Once in the state of alertness, their bodies tense and get ready to run. Their nervous systems are now in fight or flight mode (known as the sympathetic state). They listen and wait for the next sign. 

د یوې دقیقې لپاره تصور وکړئ چې تاسو د زمریانو په اړه یو مستند فلم ګورئ. تاسو ګورئ چې یوه حیرانونکې زمرۍ په خاموشۍ سره د څړځای لرونکي غرنی اوزه یی یوې ډلې ته ځي. که څه هم دوی لا تر اوسه زمرۍ نشي لیدلی، غرنی اوزه خطر احساسوي. دوی د خپل ارام او خوندي حالت (د اندام د وینټرل حالت په نوم پیژندل کیږي) څخه د هوښیارۍ حالت ته ځي. د دوی غبرګون لومړنی دی، او دوی دا کار پرته له فکر کولو کوي. یوځل چې د هوښیارۍ حالت کې وي، د دوی بدنونه تنګه کیږي او د منډې وهلو لپاره چمتو کیږي. د دوی عصبي سیسټمونه اوس د جګړې یا الوتنې حالت کې دي (د خواخوږۍ حالت په نوم پیژندل کیږي). دوی غوږ نیسي او د بلې نښې انتظار کوي. 

 The lioness then explodes out of the overgrowth and begins her pursuit of a smaller antelope at the edge of the herd. Fully aware of the danger, the antelope is now in a full sympathetic state and uses all its energy to run away from the lioness. However, the lioness is good. She is faster than the antelope and soon catches up, grabs it by the neck and pulls it down. 

زمرۍ بیا له ډېرې ودې څخه راوځي او د رمې په څنډه کې د یوې غرنی اوزه تعقیب پیل کوي. د خطر څخه په بشپړه توګه خبر،غرنی اوزه اوس په بشپړ ډول خواخوږي حالت کې دی او خپله ټوله انرژي د زمرۍ څخه د تیښتې لپاره کاروي. په هرصورت، زمرۍ ښه ده. هغه دغرنی اوزه په پرتله ګړندۍ ده او ډیر ژر یې نیسي، د غاړې څخه یې نیسي او ښکته یې راښکته کوي. 

Terrified and with no other options, the antelope plays dead. Its system enters dorsal vagus collapse (known as the parasympathetic state). With no movements coming from the antelope, the lioness thinks she has won and loosens her grip. Suddenly, the antelope senses a chance to escape and quickly mobilises his system. The antelope is back in the sympathetic state able to run back to the safety of the herd. 

ډارېدلی غرنی اوزه، پرته له کومې بلې لاری ځان په مرینی اچوی. د هغې سیسټم د شا د رګونو د سقوط ته ننوځي (چې د پاراسیمپاتیک حالت په نوم پیژندل کیږي، البته، د بدن یو ارام حالت چې د پاراسیمپاتیک عصبي سیسټم لخوا کنټرول کیږي). د زمري له کوم حرکت پرته، زمری فکر کوي چې بریالی شوی او خپل گرفت نرموي. ناڅاپه، غرنی اوزه،  د تیښتې فرصت احساسوي او په چټکۍ سره خپل سیسټم متحرک کوي. انټیلوپ بیرته پاراسیمپاتیک حالت ته راستون شوی او کولی شي د رمې خوندیتوب ته لاره پیدا کړي. 

Throughout the pursuit the antelope moves through all three states. The antelope’s primal needs are to stay safe and survive.  As humans, we are no different. Our primal need is to stay safe and survive and like with all other animals, our nervous system is geared up to make it happen. 

د تعقیب په جریان کې،غرنی اوزه د دریو حالتونو څخه تیریږي. د غرنی اوزه لومړنۍ اړتیاوې د خوندي پاتې کیدو او ژوندي پاتې کیدو لپاره دي. د انسانانو په توګه، موږ توپیر نه لرو. زموږ لومړنۍ اړتیا د خوندي پاتې کیدو او ژوندي پاتې کیدو لپاره ده او د نورو ټولو څارویو په څیر، زموږ عصبي سیسټم د دې د ترسره کولو لپاره چمتو دی. 

The SAFE State

خوندي حالت 

The SAFE state (known as the Ventral Vagus) is we sense no real or perceived danger. We are in the safety of the lighthouse. In this state we are SAFE. 

د خوندي حالت (چې د وینټرل ویګس په نوم پیژندل کیږي) دا دی چې موږ هیڅ ریښتینی یا درک شوی خطر احساس نه کوو. موږ د څراغ په خوندیتوب کې یو. پدې حالت کې موږ خوندي یو. 

We can think clearly and we are able to engage socially with others. 

The muscles in our bodies are relaxed, our heart rate is steady and we can breathe normally. 

موږ کولی شو په روښانه توګه فکر وکړو او موږ کولی شو له نورو سره په ټولنیز ډول ښکیل شو. 

زموږ په بدن کې عضلات آرام دي، زموږ د زړه ضربان ثابت دی او موږ کولی شو په نورمال ډول تنفس وکړو. 

Because we feel safe and calm we can access the frontal cortex (or control centre) of our brains which is responsible for emotional expression, problem solving, memory, language, judgment, and sexual behaviours. 

ځکه چې موږ خوندي او ارام احساس کوو، موږ کولی شو د خپل دماغ مخکینۍ کورټیکس (یا کنټرول مرکز) ته لاسرسی ولرو کوم چې د احساساتي اظهار، د ستونزو حل، حافظې، ژبې، قضاوت او جنسي چلند مسؤلیت لري. 

 In the SAFE state we feel:

• Happy 

• Confident 

• Comfortable 

• Grounded 

په خوندي حالت کې موږ احساس کوو: 

• خوشحاله
• ډاډمن
• آرام
• ځمکني

When we are SAFE, we are ready to connect with others, ready to play and ready to learn. 

کله چې موږ خوندي یو، موږ د نورو سره د اړیکو لپاره چمتو یو، د لوبې کولو لپاره چمتو یو او د زده کړې لپاره چمتو یو. 

The STRUGGLING State

د مبارزې حالت 

 As we sense danger, we enter a fight or flight state (mobilisation) or sympathetic state. We are on the rocks, scrabbling to get to safety and scared we could end up drowning. In this state we are STRUGGLING. 

کله چې موږ خطر احساسوو، موږ د جګړې یا تیښتې حالت (خوځښت) یا خواخوږۍ حالت ته ننوځو. موږ په ډبرو کې یو، د خوندیتوب لپاره هڅه کوو او ویره لرو چې ممکن ډوب شو. پدې حالت کې موږ مبارزه کوو. 

We are focussed on doing only what we need to do to survive or get away from the threat. 

موږ یوازې په هغه څه تمرکز کوو چې موږ ورته اړتیا لرو ترڅو ژوندي پاتې شو یا له ګواښ څخه خلاص شو. 

Our muscles become tense, our breathing gets faster, and our heart rate rises. Our system mobilises ready to take us away from danger. 

زموږ عضلات تنګېږي، زموږ تنفس چټک کېږي، او زموږ د زړه ضربان لوړېږي. زموږ سیسټم چمتو دی چې موږ له خطر څخه لرې کړي. 

In the STRUGGLING state we feel: 

د مبارزې په حالت کې موږ احساس کوو: 

• Scared 

• Angry 

• Annoyed 

• Uncomfortable 

• Unfocussed 

• Frustrated 

• Vulnerable 

• Tense 

 

• ډار شوی
• غوسه
• ناراض
• نا آرامه
• بې تمرکز
• مایوسه
• زیان منونکی
• تشنج

In this state we are STRUGGLING to connect with others, not ready to play and not ready to learn. In this state we need connection although we may not acknowledge it.  

With help we can move back up to the SAFE state. 

په دې حالت کې موږ د نورو سره د اړیکو لپاره مبارزه کوو، نه د لوبې کولو لپاره چمتو یو او نه د زده کړې لپاره چمتو یو. پدې حالت کې موږ اړیکې ته اړتیا لرو که څه هم موږ ممکن دا ونه منو. 

د مرستې سره موږ کولی شو بیرته خوندي حالت ته لاړ شو. 

The DROWNING State

د ډوبېدو حالت 

 If our fear doesn’t go away or get resolved or if we don’t find safety, then we drop down further into a Dorsal Vagus collapse state. We are DROWNING. 

که زموږ ویره له منځه لاړه نشي یا حل نشي یا که موږ خوندیتوب ونه مومو، نو موږ نور هم د سقوط حالت ته ولویږو. موږ ډوب کیزو. 

We don’t feel safe with anyone, and we are scared and are only motivated by a need to keep safe.  

موږ د هیچا سره خوندي احساس نه کوو، او موږ ویره لرو او یوازې د خوندي پاتې کیدو اړتیا لخوا هڅول شوي یو. 

Our bodies are tense, our heart races, we are sweating and can’t control our bowels and / or our bladder. We seem disconnected with these feelings. 

زموږ بدنونه تنګ دي، زړه مو ټکان کوي، خوله کوو او خپلې کولمې او/یا مثانه نه شو کنټرولولی. موږ له دې احساساتو سره بې برخې ښکاري. 

In the DROWNING state we feel: 

په ډوبېدو حالت کې موږ احساس کوو: 

• Distant  

• Alone 

• Empty 

• Invisible 

• Heavy  

• Numb 

• Disconnected 

 

• لرې
• یوازې
• خالي
• نه لیدل کیدونکی
• دروند
• بې حس
• منقطع شوی

In this state we are DROWNING and therefore we cannot connect with others, we are not ready to play, and we are not ready to learn. 

په دې حالت کې موږ ډوب یو او له همدې امله موږ نشو کولی له نورو سره اړیکه ونیسو، موږ د لوبې کولو لپاره چمتو نه یو، او موږ د زده کړې لپاره چمتو نه یو. 

We need help to feel SAFE. 

موږ د خوندیتوب احساس کولو لپاره مرستې ته اړتیا لرو. 

Once I understood these states, I began to recognise them in myself and in others. It was a game changer, allowing me to provide better and more impactful support to the children I work with. I had learnt to understand and use my own nervous system to help others. 

کله چې ما دا حالتونه درک کړل، ما په ځان او نورو کې یې پیژندل پیل کړل. دا یو لوی بدلون و، چې ما ته یې اجازه راکړه چې هغو ماشومانو ته چې زه ورسره کار کوم غوره او ډیر اغیزمن ملاتړ چمتو کړم. ما زده کړل چې د نورو سره د مرستې لپاره خپل عصبي سیسټم پوه شم او وکاروم. 

Imagine if all parents and educators understood the Polyvagal Theory.. What if we could all recognise when a child is drowning and therefore unable to hear or understand your requests, unable to connect with others, unable to play and unable to learn?  Imagine how much better life will be for that child, their family and their teachers.  

تصور وکړئ که ټول والدین او ښوونکي د پولی واګال تیوري پوه شي.. څه به وي که موږ ټول هغه وخت وپیژنو کله چې یو ماشوم ډوبیږي او له همدې امله ستاسو غوښتنې نشي اوریدلی یا نه شي پوهیدلی، د نورو سره اړیکه نشي نیولی، لوبې نشي کولی او زده کړه نشي کولی؟ تصور وکړئ چې د هغه ماشوم، د هغه کورنۍ او د هغه ښوونکو لپاره به ژوند څومره ښه وي. 

Our resources are rooted in polyvagal theory and help children and adults identify whether they are SAFE, STRUGGLING or DROWNING.  

زموږ سرچینې د څو اړخیزو تیوري په اساس دي او ماشومانو او لویانو سره مرسته کوي چې وپیژني چې ایا دوی خوندي دي، مبارزه کوي یا ډوبیږي. 

Julie Ashley-Higgins is a former school leader and educator.  Beacon Family Services works with families, schools and communities to provide therapy sessions which help build relationships and connections with others. They have continued to offer their services throughout Covid-19, providing valuable connections and acting as a lifeline to struggling families.  

جولي اشلي–هیګینز د ښوونځي پخوانۍ مشره او ښوونکې ده. د بیکن کورنۍ خدمات د کورنیو، ښوونځیو او ټولنو سره کار کوي ترڅو د درملنې ناستې چمتو کړي چې د نورو سره  اړیکې رامینځته کولو کې مرسته کوي. دوی د کوویډ–۱۹ په اوږدو کې خپل خدمات وړاندې کولو ته دوام ورکړی، ارزښتناکه اړیکې چمتو کري او د مبارزه کونکو کورنیو لپاره د ژوند لیکې په توګه عمل کری.